Sağlık Hizmetleri Temel Kanunu
Kanun No : 3359
Kabul Tarihi : 7/5/1987
Amaç
MADDE 1. — Bu Kanunun amacı; sağlık hizmetleriyle ilgili temel esasları düzenlemektir.
Kapsam
MADDE 2. — Bu Kanun, Millî Savunma Bakanlığı hariç, bütün kamu kurum ve kuruluşları
ile özel hukuk tüzelkişilerini ve gerçek kişileri kapsar.
Temel Esaslar
MADDE 3. — Sağlık hizmetleriyle ilgili temel esaslar şunlardır :
a) Sağlık kurum ve kuruluşları yurt sathında eşit, kaliteli ve verimli hizmet sunacak
şekilde Sağlık ve Sosyal Yardım Bakanlığınca, diğer ilgili bakanlıkların da görüşü alınarak
planlanır, koordine edilir, malî yönden desteklenir ve geliştirilir.
b) Koruyucu sağlık hizmetlerine öncelik verilmek suretiyle kamu ve özel bütün sağlık kurum
ve kuruluşlarının kurulması ve işletilmesinde kaynak israfı ve atıl kapasiteye yol açılmaksızın
gerektiğinde hizmet satın alınarak kaliteli hizmet arzı ve verimliliği esas alınır. Sağlık ve
Sosyal Yardım Bakanlığı ilgili Bakanlığın muvafakatini alarak, kamu ve özel bütün sağlık kurum
ve kuruluşlarına koruyucu sağlık hizmeti görevi verir ve bu kurum ve kuruluşların bütün
sağlık hizmetlerini denetler.
c) Bütün sağlık kurum ve kuruluşları ile sağlık personelinin ülke sathında dengeli dağılımı
ve yaygınlaştırılması esastır. Sağlık kurum ve kuruluşlarının kurulması ve işletilmesi bu
esas içerisinde Sağlık ve Sosyal Yardım Bakanlığınca düzenlenir. Bu düzenleme ilgili Bakanlığın
görüşü alınarak yapılır. Gerek görüldüğünde özel sağlık kuruluşlarının her türlü ücret tarifeleri
Sağlık ve Sosyal Yardım Bakanlığınca onaylanır. Kamu kurum ve kuruluşlarına ait
sağlık kuruluşları veya sağlık işletmelerinde verilen her türlü hizmetin fiyatları Sağlık ve Sosyal
Yardım Bakanlığınca tespit ve ilan edilir.
d) Sağlık kurum ve kuruluşları, kişilerin hekim ve sağlık kuruluşunu seçme hakkı kısıtlanmaksızın
sağlık hizmet zinciri oluşturulacak şekilde düzenlenir. Acil vakalar hariç olmak
üzere sevk sistemine uymayanlar hizmet karşılığı fazla ücret öderler. Sosyal güvenlik
kuruluşlarına bağlı olanlar bu farkı kendileri karşılar.
e) Tesis edilecek eğitim, denetim, değerlendirme ve oto kontrol sistemi ile sağlık kuruluşlarının
tespit edilen standart ve esaslar içinde hizmet vermesi sağlanır.
f) Herkesin sağlık durumunu takip edebilmek için gerekli kayıt ve bildirim sistemi
kurulur.
g) Sağlık ve Sosyal Yardım Bakanlığı; sağlık ve yardımcı sağlık personelinin yurt düzeyinde
dengeli dağılımını sağlamak üzere istihdam planlaması yapar, ülke ihtiyacına Uygun
nitelikli sağlık personeli yetiştirilmesi amacıyla hizmet öncesi eğitim programları için Yükseköğretim
Kurulu ile koordinasyonu sağlar. Serbest ya da kamu kuruluşlarında mesleklerini icra
eden sağlık ve yardımcı sağlık personeline hizmetiçi eğitim yaptırır. Bunu sağlamak amacıyla
üniversitelerin, kamu kurumu niteliğideki meslek kuruluşları ile kamu kurum ve kuruluşlarının
imkânlarından da yararlanır. Hizmetiçi eğitim programının ne şekilde ve hangi sürelerle
yapılacağı Sağlık ve Sosyal Yardım Bakanlığınca çıkartılacak yönetmelikle tespit edilir.
h) Katılmakla yükümlü olduğu hizmetiçi eğitim programlarına uymayan veya bu programlarda
başarılı olamayan sağlık personeline; kamu kuruluşunda çalışanlar için ilgili Bakanlığın,
serbest çalışanlar için kayıtlı olduğu kamu kurumu niteliğindeki meslek kuruluşlarının
görüşü alınmak suretiyle Sağlık ve Sosyal Yardım Bakanlığınca geçici veya daimî meslekten
uzaklaştırma cezası verilir.
Katılmakla yükümlü olduğu hizmetiçi eğitim programına uymayan veya bu programlarda
başarılı olamayan yardımcı sağlık personelinin meslekten geçici veya daimî uzaklaştırma
cezası doğrudan Sağlık ve Sosyal Yardım Bakanlığınca verilir.
i) Sağlık hizmetlerinin yurt çapında istenilen seviyeye ulaştırılması amacıyla; bakanlıklar
seviyesinden en uçtaki hizmet birimine kadar kamu ve özel sağlık kuruluşları ile kamu
kurumu niteliğindeki meslek kuruluşları arasında koordinasyon ve işbirliği yapılır. Sağlık kurum
ve kuruluşları coğrafik ve fonksiyonel hizmet alanları, verecekleri hizmetler, yönetim,
hizmet ilişki ve bağlantıları gibi konularda tespit edilen esaslara uymak ve verilen görevleri
yapmakla yükümlüdürler. Çağdaş tıbbî bilgi ve teknolojinin ülkeye getirilmesi ve teşviki sağlanır.
j) Vatandaşların hastalıklardan korunma, sağlıklı çevre, beslenme, ana çocuk sağlığı
ve aile planlaması ve benzeri konularda eğitilmeleri ve takipleri bütün kamu kuruluşlarının
sorumluluğu, kamu kurumu niteliğindeki meslek kuruluşları, özel ve gönüllü kuruluşların işbirliği
içerisinde gerçekleştirilir.
k) Koruyucu, teşhis, tedavi ve rehabilite edici hizmetlerde kullanılan ilaç, aşı, serum
ve benzeri biyolojik maddelerin üretiminin ve kalitesinin teşvik ve temim esas olup, her türlü
müstahzar, terkip, madde, malzeme, farmakope mamulleri, kozmetikler ve bunların üretirninde
kullanılan ham ve yardımcı maddelerin ithal, ihraç, üretim, dağıtım ve tüketiminin, amaç dışı
kullanılmak suretiyle fizik ve psişik bağımlılık yapan veya yapma ihtimali bulunan madde,
ilaç, aşı, serum ve benzeri biyolojik maddeler ile diğer terkiplerin kontroluna, murakabesine
ve bunların yurt içinde ve yurt dışında ücret karşılığı kalite kontrollerini yaptırmaya, özel mevzuata
göre ruhsatlandırma, izin ve fiyat verme işlerini yürütmeye,Sağlık ve Sosyal Yardım Bakanlığı
yetkilidir.
Özel mevzuatına göre izin veya ruhsat alınmamış ilaç ve terkiplerin üretimi, ithali, satışı
ile ruhsat veya izin alınmış dahi olsa ilaç ve terkiplerin bilimsel araştırma amacıyla Sağlık
ve Sosyal Yardım Bakanlığı ve ilgili kişinin rızası olmadan insan üzerinde kullanımı yasaktır.
Teşkilatlanma
MADDE 4. — Sağlık ve Sosyal Yardım Bakanlığı 3 üncü maddede sayılan hizmet ve
esasları bu sistem içerisinde gerçekleştirmek üzere ülke çapında teşkilat kurar veya kurdurabilir.
Genel Sağlık Sigortasının tek elden yürütülmesini sağlamak amacıyla bütün sosyal güvenlik
kuruluşlarının Sağlık Sigortası bölümleri ile tahsil ettikleri sağlık primlerini, mevcut sosyal
güvenlik kuruluşlarının biri veya bu amaçla kurulmuş yeni bir kurum bünyesinde toplamaya
ve bu şekilde görevlendirilen veya yeni kurulan kurumun çalışma usul ve esaslarını tespite Bakanlar
Kurulu yetkindir.
Sağlık İşletmesi
MADDE 5. — Bu Kanun kapsamına giren kamu kurum ve kuruluşlarına ait sağlık kuruluşları,
ilgili Bakanlığın teklifi ve Sağlık ve Sosyal Yardım Bakanlığının uygun görmesi halinde
Bakanlar Kurulu kararı ile kamu tüzelkişiliğini haiz sağlık işletmesine dönüştürülürler.
Yeterli işletme büyüklüğünde bulunmayan sağlık kuruluşları tek bir sağlık işletmesi altında
toplanabilir.
Sağlık işletmelerinde görevli olan ve mesleklerini serbest icra etmeyen tabipler, Sağlık
ve Sosyal Yardım Bakanlığının tespit edeceği usul ve esaslar çerçevesinde ve sağlık işletmesi
yönetiminin uygun görmesi halinde mesai saatleri dışında kuruluşta özel teşhis ve tedavi yapabilirler.
A) Sağlık işletmesinin gelirleri şunlardır :
a) Sağlık hizmetleri karşılığında elde edilen gelirler,
b) Bağış ve yardımlar,
c) Bu şekilde kurumlaştırılan sağlık işletmelerine gerek görüldüğünde yapılacak Devlet
desteğinin yanında, kuruluşun bağlı olduğu Bakanlığın veya kurumun her yıl bütçesine koyduğu
personel ve yatırım ödeneği,
d) Diğer gelirler.
B) Sağlık işletmesinin giderleri şunlardır :
a) Sözleşmeli personel ücreti,
b) Kurum dışından satın alınacak her türlü sağlık ve laboratuvar hizmeti için sözleşmeli
personel ve hizmet ücreti,
c) Kuruluşun kapasitesi, niteliği, verilen hizmet, tedavi edilen kişi sayısı, sağlık işletmesine
katkısı dikkate alınarak ilgili sağlık işletmesinin bağlı olduğu Bakanlığın veya kuruluşun
teklifi üzerine Sağlık ve Sosyal Yardım Bakanlığının tespit edeceği esaslar çerçevesinde
sağlık kuruluşunun sözleşme ile çalışan sağlık ve yardımcı sağlık ve diğer personeli ile kuruluşun
dışından sözleşme ile hizmeti satın alınacak personele yapılan işle orantılı olarak ödenecek
teşvik primi,
d) Sağlık ve Sosyal Yardım Bakanlığınca tespit edilecek usul ve esaslara göre mesleklerini
serbest icra etmeyen tabiplerin kuruluşta özel teşhis ve tedavi yapmaları karşılığında tabip
ve ilgili sağlık personeline ödenecek prim,
e) Sağlık kuruluşunun tevsii, modernizasyonu, her türlü cihaz ve malzeme tedariki,
kurum cihazlarının bakım ve onarımı ile personelin yurt içi ve yurt dışı eğitimi ve araştırma
için gerekli harcamalar,
f) Sağlık işletmesinin işletilmesi ile ilgili diğer harcamalar.
Sağlık İşletmeleri;
a) Kurumlar Vergisinden,
b) Yapılacak bağış ve yardımlar sebebiyle Veraset ve İntikal Vergisinden,
c) Yapacakları her türlü muameleler dolayısıyla Damga Vergisinden muaftır.
Sağlık işletmelerine yapılacak bağış ve yardımlar her türlü vergi, resim ve harçtan muaftır.
Bu bağış ve yardımlar Kurumlar ve Gelir Vergisi matrahından indirilebilir.
Sağlık İşletmesi ile ilgili Diğer Personel
MADDE 6. — Koruyucu sağlık hizmetlerinde görevli sağlık ve yardımcı sağlık personeli
ile diğer personelin sağlık işletmesi kapsamına alınma ve mali imkanlarından yararlandırma
usul ve esasları Sağlık ve Sosyal Yardım Bakanlığınca tespit edilir.
Sözleşmeli Personel
MADDE 7. — Sağlık işletmesi uygulamasına geçirilen sağlık kuruluşlarında; genel idare,
teknik, sağlık ve yardımcı sağlık, eğitim ve öğretim, avukatlık, din ve yardımcı hizmetler sınıflarına
dahil personel; kadro karşılık gösterilmek kaydıyla 657 sayılı Devlet Memurları Kanunu
ile diğer kanunların sözleşmeli personel çalıştınlmasına ilişkin hükümlerine tabi olmaksızın
sözleşmeli personel statüsünde eleman çalıştırılabilir.
Ayrıca, özel bir meslek bilgisine ve ihtisasına ihtiyaç gösteren veya ülke düzeyinde meslekî
gelişmeyi sağlayacak Türk uyruklu ve yabancı uyruklu elemanlar da kadro karşılığı aranmaksızın
sözleşmeli olarak çalıştırılabilir.
Bu suretle çalıştırılacakların sözleşme usul ve esasları ile ücretleri, sağlık kuruluşunun
niteliği, kapasitesi, bulunduğu yer, verilen hizmetler, personelin bilgi ve becerisi, kuruluşa katkısı,
verdiği hizmetin türü ve önemi ile benzeri nitelikler esas alınarak Sağlık ve Sosyal Yardım
Bakanlığının teklifi üzerine ve gerektiğinde ilgili bakanlıkların da görüşü alınarak Bakanlar
Kurulunca tespit edilir.
Sözleşme ile çalıştırılacak personel istekleri üzerine T . C . Emekli Sandığı ile ilgilendirilir.
Bunların emeklilik aylıklarının hesabında 657 sayılı Devlet Memurları Kanununun ilgili
hükümleri uygulanır.
Tedavi Masraflarının Tahsili
MADDE 8. — Sağlık işletmelerinde koruyucu sağlık hizmetleri dışında teşhis, tedavi
ve rehabilite edici hizmetler ücretli olup, sağlık işletmesince tahakkuk ettirilen masraflar ilgili
kurumca herhangi bir kısıtlamaya tabi tutulmaksızın öncelik ve ivedilikle ve ödeme emri beklenilmeksizin
ödenir.
Bütçe uygulaması dışında olup da herhangi bir sosyal güvenlik kuruluşuna tabi olanlara
ait masraflar, ilgili sosyal güvenlik kuruluşuna tebliğ edilmek suretiyle tahsil edilir. Bu suretle
tebliğ edilen masrafların 15 gün içinde ödenmesi zorunlu olup, bu süre içinde ödenmediği
takdirde durum mahalli vergi dairesine bir tezkere ile bildirilerek tahsili istenir.
Vergi dairelerince tahsil edilen masraflar, Maliye ve Gümrük Bakanlığınca tespit edilecek
esaslar dahilinde tahsilatın yapıldığı ayı izleyen ayın sonuna kadar sağlık kuruluşuna ödenir.
Bu maddenin uygulanmasında zaman aşımı ile ilgili hükümleri hariç 6183 sayılı Amme
Alacaklarının Tahsil Usulü Hakkında Kanun ve bu Kanuna dair mevzuat hükümleri uygulanır.
Yönetmelikler
MADDE 9. —
a) Sağlık işletmesinin yönetimi ile çalışma usul ve esasları Bakanlar
Kurulunca,
b) Hizmet ve ilaç alma, ilgili kurum ve kuruluşlara ait araç, gereç ve malzemelerin
kiralanması, devri, gayrimenkullerin kiralanması; prim dağıtımının esas ve usulleri ile personelin
devrine ait usul ve esaslar, tıbbî araç, gereç ve malzeme yönünden standardı ile tıbbî
araç ve gereçlerin alımında teknik şartnamelerin hazırlanmasındaki kıstasların belirlenmesi;
Maliye ve Gümrük, ilgili Bakanlıklar ve Sağlık ve Sosyal Yardım Bakanlığınca müştereken,
c) Bütün kamu ve özel sağlık kuruluşlarının tesis, hizmet, personel, kıstaslarım belirlemeye,
sağlık kurum ve kuruluşlarını sınıflandırmaya ve sınıflarının değiştirilmesine, sağlık
kuruluşlarının amaca uygun olarak teşkilatlanmalarına, sağlık hizmet zinciri oluşturulmasına,
hizmet içi eğitim usul ve esasları ile sağlık kurum ve kuruluşlarının koordineli çalışma ve
hizmet standartlarının tespiti ve denetimi ile bu Kanunla ilgili diğer hususlar Sağlık ve Sosyal
Yardim Bakanlığınca çıkarılacak yönetmelikle tespit edilir.
GEÇÎCÎ MADDE 1. — Sağlık işletmesi uygulamasına geçirilen kuruluşun sağlık ve yardımcı
sağlık personeli ile diğer personeli istekte bulunmaları halinde ve kuruluşun kabulü şartıyla
yeni bir atamaya gerek kalmaksızın sözleşmeli olarak çalıştırılabilirler. Ancak, memur
statüsünden sözleşmeye geçen personel, istekleri halinde T.C. Emekli Sandığı ile irtibatlandırırlar.
İlgili sağlık kuruluşunca sözleşme isteği kabul edilmeyen ya da sözleşme isteminde bulunmayan
personel sağlık kuruluşunun talebi ve kurumlarının uygun görmesi halinde uygun
bir kadroya naklolunur. Bu personel yeni bir kadroya atanıncaya kadar durumlarına uygun
işlerde görevlendirilirler ve eski kadrolarına ait aylık, ek gösterge ve her türlü hakları yeni görevlerinde
kaldıkları sürece şahıslarına bağlı olarak saklı tutulur.
GEÇİCİ MADDE 2. — Döner sermayesi bulunan ve yeniden teşkilatlandırılması öngörülen
sağlık kuruluşlarının döner sermayesi sağlık işletmesine aktarılır.
GEÇİCİ MADDE 3. — Genel Sağlık Sigortası yürürlüğe girinceye kadar, hiç bir sosyal
güvenlik kurumuna tabi olmayanlar müracaatları ve talepleri halinde sağlık kütüğüne kaydolunur.
Bu suretle kayıtlarım yaptıranlardan her yıl Bakanlar Kurulunca tespit edilen miktarda
prim tahsil edilir. Kayıtlarım yaptırmayanlar ile primlerini ödemeyenlerin sağlık kuruluşlarındaki
teşhis, tedavi ve rehabilite giderleri kendilerinden veya kayıt oldukları özel sigorta kurumlarından
tahsil edilir.
Sağlık kütüğünün oluşturulması ve işletilmesi ile ilgili usul ve esaslar Sağlık ve Sosyal
Yardım Bakanlığınca tespit edilir.
Kayıtlarını yaptırmalarına rağmen primlerim ödeyemeyecek kadar fakrü zaruret içinde
bulunanların primleri, durumlarının mahallî idarelerce tespit edilmesi şartıyla kısmen veya tamamen
sosyal yardım maksadıyla kurulmuş fon ve kuruluşlar tarafından ödenir.
Sosyal yardım maksadıyla kurulmuş fon ve kuruluşlardan sağlanacak mali destek ve
yardımlarla ilgili usul ve esaslar Sağlık ve Sosyal Yardım Bakanlığının teklifi üzerine Başbakanlıkça
düzenlenir.
GEÇİCİ MADDE 4. — Genel Sağlık Sigortasına geçişi sağlamak ve hiç bir sosyal güvenlik
kuruluşuna tabi olmayan vatandaşların sağlık giderleri ile ödeyecekleri prim arasındaki
farkı karşılamak amacıyla Sağlık ve Sosyal Yardım Bakanlığına bağlı T.C. Merkez Bankası
nezdinde "Sağlık Hizmetlerini Destekleme ve Geliştirme Fonu" kurulmuştur.
A) Fonun Gelirleri :
a) Sağlık İşletmesi uygulamasına geçirilen sağlık kuruluşlarına sağlık kuruluşunun bağlı
olduğu kurum tarafından tahsis edilen araç-gereç ile gayrimenkullerin kiralama ve kullanma
bedellerinden,
b) Bağış ve yardımlardan,
c) Bakanlar Kurulunun bölgelere göre ve Sağlık İşletmesi uygulamasına tabi olan sağlık
kuruluşlarının yıllık müsbet bakiyelerinin % 20'sinden çok olmamak üzere tespit edeceği
paydan,
d) Sosyal güvenlik kuruluşlarından herhangi birine tabi olmayanların ödeyecekleri veya
adlarına sosyal yardım maksadıyla kurulmuş fon ve kuruluşlar tarafından ödenecek sigorta
primlerinden,
e) Bütçeye konulacak ödeneklerden,
f) Sağlık işletmelerinde ve kuruluşlarında hiç kullanılamayacak durumda olan ve iade
edilen araç ve gereçlerin satış bedellerinden,
Teşekkül eder.
B) Fonun Giderleri :
a) Fon yönetimi ile ilgili olarak çalıştırılacak sözleşmeli hizmet veya personel harcamalarından,
b) Hiçbir sosyal güvenlik kuruluşuna tabi olmayanlardan sağlık kütüğüne kayıt olanlar
için yapılan teşhis, tedavi ve rehabilite masraflarından,
c) Acilen satın alınacak veya kiralanacak her türlü mal ve hizmet alımları bedellerinden,
d) Prim tahsil hizmetleri için yapılacak harcamalardan,
e) Hizmetlerin yürütülmesi amacıyla mekanizasyon, otomasyon, eğitim, bilimsel araştırma,
inceleme ve tanıtım harcamalarından,
f) Sağlık hizmeti ile ilgili diğer giderlerden,
Teşekkül eder.
Fonun tabiî başkam Sağlık ve Sosyal Yardım Bakanıdır. Bu fondan yapılan her türlü
harcamalar, 1050 sayılı Muhasebei Umumiye Kanunu, 2886 sayılı Devlet İhale Kanunu ile 832
sayılı Sayıştay Kanunu hükümlerine tabidir.
Fonun işleyişine dair usul ve esaslar Sağlık ve Sosyal Yardım Bakanlığınca düzenlenecek
bir yönetmelikle tespit edilir.
GEÇİCİ MADDE 5. — Bu Kanunla ilgili yönetmelikler düzenlenip yürürlüğe konuluncaya
kadar, bu Kanuna aykırı olmayan mevzuat hükümlerinin uygulanmasına devam olunur.
Yürürlükten Kaldırılan Hükümler
MADDE 10. — Diğer kanunların bu Kanuna aykırı hükümleri yürürlükten kalkar.
Yürürlük
MADDE 11. — Bu Kanun yayımı tarihinde yürürlüğe girer.
Yürütme
MADDE 12. — Bu Kanun hükümlerini Bakanlar Kurulu yürütür.